BLOG

Kadıköy dendiğinde ilk akla gelen tarihî güzelliklerden biri olan Haydarpaşa Garı, yaklaşık yüz yıldır İstanbul ve Anadolu'yu birbirine bağlayan bir düğüm noktasıdır. Yıllarca bu şehirden birçok insanı benzersiz yolculuklara uğurlamış ve hatta sık sık Türk filmlerine de ev sahipliği yapmıştır. Bu yazımızda gerek heybetli görüntüsü gerekse etrafa yaydığı tren düdükleri ile Kadıköy'e bambaşka bir atmosfer katan Haydarpaşa Garı'nın tarihî ve mimari özelliklerine değineceğiz. İşte İstanbul'un tarihî tren garının hikâyesi...

Ayrıca; bu yazımızı da okumayı unutmayın:  Kadıköy'de Yapılacak Eğlenceli Şeyler

Haydarpaşa Tren Garı'nın tarihi

Kadıköy'ün simgelerinden olan bu mekânın yapımına ilk olarak 30 Mayıs 1906'da başlanmıştır. Açılışı ise iki Alman mimar ve 1500 İtalyan taş ustasının iki yıllık çalışması sonucunda 19 Mayıs 1908 yılında olmuştur. Anadolu'yu İstanbul'a bağlayan demiryolu hattının son durağı olan Haydarpaşa Garı yapılmadan önce, yerinde 1872 yılında Pendik'e kadar işleyen demiryolunun başlangıç noktasının bulunduğu bilinmektedir. 

Haydarpaşa Tren Garı yapıldıktan sonra padişah III. Selim, kendi adını taşıyan Selimiye Kışlası'nın yapımında emeği geçen Haydar Paşa'ya jest yapmak amacıyla bu mekânın bulunduğu semte "Haydarpaşa" isminin verilmesini istemiştir. Bu sebeple gar binası da aynı isimle anılmaya başlanmıştır. Garın önemi zamanla, demiryolu ağının Anadolu'nun içlerine kadar genişlemesiyle birlikte artmıştır. O dönemde garı işleten ve Anadolu Demiryolları olarak isimlendirilen Alman şirketi, teklif ile garın önüne bir de mendirek yaptırmıştır. Bunun yanı sıra Anadolu'ya giden ve oradan gelen trenlerin taşıdığı ticari eşyaların saklanması için silolar da inşa edilmiştir.  

İlk olarak 2525 metrekarelik bir alana kurulan Haydarpaşa Tren Garı, kapandığı zaman toplam 3836 metrekarelik bir alana yayılmış; yedi yol ve dört peronla yıllarca hizmet vermiştir. Doğu Ekspresi, Başkent Ekspresi, Fatih Ekspresi, Kurtalan Ekspresi gibi tanıdık trenlerin tamamı uzun yıllar boyunca buradan kalkmıştır.

Haydarpaşa Tren Garı'nın mimari özellikleri

Yapımında Hereke'den getirilen açık pembe renkli granit taşların kullanıldığı Haydarpaşa Garı, tarihinin yanı sıra mimari özellikleri ile de İstanbul için özel bir yere sahiptir. Klasik bir Alman mimari örneği olarak kabul edilebilecek binaya kuşbakışı bakıldığında; bir bacağının uzun, diğer bacağının kısa bir "U" harfi şeklinde olduğu görülmektedir. Binanın içinde geniş ve yüksek tavanlı odalar yer almaktadır. Gar ilk yapıldığında bu odaların tavanlarında el işi nakışlar olduğu ama sonraları bu nakışların üzerlerinin sıvandığı bilinmektedir. Günümüzde yalnızca bir odasının tavanında, dört köşesinde TCDD'nin amblemi olan kanatlı tren tekerlekleri işlemesi, orijinal haliyle durmaktadır. 

Haydarpaşa Garı, her biri 21 metre uzunluğunda olan 100 ahşap kazık üzerine inşa edilmiştir. Bu kazıklar buharlı şahmerdanla yerine çakılmıştır. Binanın asıl strüktürünün, bu kazıklar üzerine yerleştirilen kazık ızgarası üstünde yükseldiği bilinmektedir. Bu tarihî gar öylesine sağlam bir şekilde inşa edilmiştir ki şiddetli bir depremle dahi zarar görme ihtimali yoktur. 

Tarihî garın bir diğer mimari özelliği ise klasik Alman mimarisinde sıkça kullanılan bir tarz olan "dik çatı" şeklinde yapılmış ahşap çatısıdır. Zemin kat ve asma katlarda Lefke- Osmaneli taşından cephe kaplaması kullanılmıştır. Binanın saçak kornişiyle, 2. ve 3. kat kornişleri içinde kalan kısımda, ahşap dikdörtgen pencereler bulunmaktadır. Pencerelerin arasında ise dikdörtgen süs kolonları yer almaktadır. Dış cephe ise geometrik desenler ve çiçek desenleriyle süslenmiştir. Binanın deniz tarafında, her iki uca denk gelen yerlerde dairesel kuleler vardır ve bunlar tabandan çatıya doğru daralmaktadır. 

Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:

Anadolu Yakası Müzeleri Rehberi

Anadolu Feneri'nin Tarihi

İstanbul'un Gözbebeği Sultanahmet Camii'nin Tarihi

Kapalı Çarşı'nın Tarihi Hikayesi

Topkapı Sarayı'nın Hikayesi