BLOG
- ELİTE WORLD HOTELS & RESORTS
- BLOG
- İFTAR TOPU GELENEĞİ HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
İftar Topu Geleneği Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Ramazan ayı, tüm dünyadaki Müslüman topluluklar tarafından kutsal sayılır. Farklı coğrafyalarda yaşamlarını sürdüren Müslümanların bu aya özel birbirine benzeyen ve birbirlerinden farklılaşan çarpıcı Ramazan gelenekleri bulunur. Müslümanların yaşadığı ülkelerin bazılarında bugün bile varlığını sürdüren ilginç geleneklerden biri de "iftar topu" geleneğidir.
Peki; oldukça enteresan isme sahip olan "iftar topu" geleneği nedir, ilk olarak nerede ve nasıl ortaya çıktı? Nasıl oldu da kadim bir geleneğe dönüştü? Gelin, iftar topu geleneğinin tarihine birlikte göz atalım!
Kadim Bir Ramazan Geleneği: İftar Topu Nedir?
Ramazan ayında Müslümanlar ibadet olarak oruç tutarlar ve iftar vakti geldiğinde oruçlarını açarlar. Bu dönemde, çok eski zamanlardan beri devam eden bir Ramazan adeti olarak top atışı yapılır. Bu yöntem, ilk olarak Ramazan ayının geldiğini, daha sonra da her akşam ezanında iftar vakti olduğunu duyurmak için kullanılmış. Daha önceleri zaruri bir ihtiyaç olan iftar topu kullanımı, teknolojinin gelişmesiyle birlikte gelenek olarak bugün de sürdürülmeye devam ediyor.
Ramazan ayındaki iftar topu atışları birçok şehre yayılır. Bu kadim gelenek günümüzde Ürdün, Malezya, Senegal'de yaşatılmaya devam ediyor. Ayrıca geçtiğimiz yüzyıllarda Arap dünyasına da yayılan iftar topu âdeti; Birleşik Arap Emirlikleri, Bangladeş ve Kuveyt gibi ülkelerde de bulunuyor.
İftar Topunun Ortaya Çıkışına İlişkin Rivayetler
İftar topu geleneği bugün Müslüman toplulukların yaşadığı birçok ülkede uygulanan bir Ramazan geleneği olsa da nasıl ortaya çıktığı hâlâ gizemini koruyor. İftar topunun ilk nerede ortaya çıktığıyla ilgili ise birçok rivayet bulunuyor.
Bu rivayetlerden biri; iftar topunun ilk olarak 1400'lü yıllarda Memlûk döneminde tesadüf eseri ortaya çıktığıdır. Rivayete göre askerler topu temizlemeye başlamış ve tam akşam ezanı okunduğunda top patlamıştır. Topun patlaması böylelikle iftar vaktine denk gelmiştir. Bir sonraki gün ise komutan yine iftar vakti geldiğinde topun ateşlenmesine izin vermiştir.
Bununla beraber 1855 yılındaki Personal Narrative of a Pilgrimage to al Madinah and Mecca adlı eserinde Sir Richard F. Burton, bu geleneğin ilk olarak I. Abbas döneminde gerçekleştiğini söyler. Buradaki bilgiye göre top hem orucu bozma zamanında hem sahurun son dakikalarında olmak üzere iki kez ateşlenirdi. Rivayetlerin bir diğeri ise Fâtımî dönemi halifelerinden birinin Kahire'nin Mukatam Tepesi'ne top yerleştirerek Müslüman halk için iftar vaktini duyurmak istemesidir.
Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde gerçekleştiği söylenen top hadisesi ise rivayetlerden diğeridir. Bu Osmanlı paşası, idaresi altında olan Mısır'a 19. yüzyılın başlarında Almanya'dan askeri top getirtmiş. Bu askeri topların denenmesi Ramazan ayında iftar vaktine denk gelmiş. Bir gelenek olarak sürdürülen bu top atışları böylelikle yine bir tesadüf eseri ortaya çıkmış.
Osmanlı'da İftar Topu Heyecanı
Osmanlı'da ilk iftar topu atışı arşiv evraklarından alınan bilgiye göre 1821 yılında Anadolu Hisarı'nda gerçekleşmiştir. Halka iftar ve imsak saatlerinin duyurulması için ateşlenen bu top, kısa bir zaman sonra Rumeli Hisarı'ndan da ateşlenmiştir. Arşivlerdeki kaynaklar, top atışlarının 1827 yılından itibaren Yedikule surlarında da gerçekleştirildiğini gösterir.
Top atışı 20-25 yıl içerisinde tüm imparatorluğa yayılmış ve bir gelenek hâlini almış. İftar topu atışı, kale olan şehirlerde kale burçlarından yapılırken liman şehirlerindeyse savaş gemilerindeki toplarla gerçekleştirilmiş. Kale veya liman olmayan şehirlerde ise top atışına müsaade edilmemiş.
İftar Topu Kullanımında Ehil Kişilerin Önemi
Esasen bir askerî silah olarak savaşlarda kullanılan iftar topunun kullanımı dikkat gerektirdiğinden uzman kişilerce patlatılması önemlidir. Ülkemizde top atışı "Ateşleyici Yeterlilik Belgesi" bulunan ehil kişiler tarafından şehirde bulunan kalelerden yapılır.
