BLOG
- ELİTE WORLD HOTELS & RESORTS
- BLOG
- RAMAZAN AYI DENİNCE AKLA GELEN GÖLGE OYUNU (HACİVAT & KARAGÖZ) GELENEĞİ HAKKINDA 6 BİLGİ
RAMAZAN AYI DENİNCE AKLA GELEN GÖLGE OYUNU (HACİVAT & KARAGÖZ) GELENEĞİ HAKKINDA 6 BİLGİ
Hacivat ve Karagöz Türk- Osmanlı tiyatro tarihinin iki önemli karakteridir. Hacivat ve Karagöz oyunu özellikle Ramazan aylarının vazgeçilmezidir. İki karakter de Türk halkı tarafından oldukça fazla sevilmektedir. Fakat birçok kişi ikilinin hikayesi hakkında bilgi sahibi değildir. Peki Karagöz ve Hacivat'ın hikayesi nedir ve bu oyunun özellikleri nedir? İşte cevapları...
Gölge oyunu nedir?
Öncelikli olarak gölge oyunu nedir sorusunu cevaplayalım. Gölge oyunu yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip olan sanat dalıdır. Bu sanat dalında havan derileri kesilerek (günümüzde farklı materyaller de kullanılmaktadır) çeşitli figürler meydana getirilmektedir. Meydana getirilen insan, hayvan ve eşya figürleri ışık kaynağı önünde oynatılmaktadır. Oynatılan figürlerin gölgeleri sıkıca gerilen perde üzerine yansıtılmaktadır.
Hacivat ve Karagöz kimdir?
Hacivat ve Karagöz kimdir- nerede yaşamıştır bu sorunun cevabı tam olarak bilinmemektedir. Fakat yapılan kültür çalışmalarında elde edilen bulgulara göre en güçlü rivayet Bursa'da Ulu Camii inşası esnasında çalışan 2 işçi olduklarıdır. Bu doğrultuda Hacivat'ın duvarcı ustası, Karagöz'ün ise demirci ustası olduğu bilinmektedir. Tabii ki bu bilgi kesin bir bilgi değildir. Hacivat ve Karagöz'ün kökeni hakkında birçok teori, rivayet ve bilgi bulunmaktadır.
Hacivat ve Karagöz ile ilgili anlatılan hikayeler
Hacivat ve Karagöz'ün usta olduklarına dair bir rivayet her zaman anlatılmıştır. Rivayete göre inşaat ustaları sürekli olarak aralarında komik atışmalar yapmaktadır. Orhan Gazi ise caminin mimarına ''Cami zamanında bitmezse kelleni alırım '' demiştir. Cami mimari ise inşaatı bitiremediğini ve bu duruma Hacivat ve Karagöz'ün sebep olduğunu söyleyerek şikâyet etmiştir. Bu durum üzerine ikili idam edilmiş, birçok kişi duruma çok üzülmüştür. Hacivat ve Karagöz'ü çok seven Şeyh Küsteri ise onların kuklalarını yaparak perde arkasında oyunlarını oynatmaya başlamıştır.
Hacivat ve Karagöz’ün kökeni nereye dayanmaktadır?
Hacivat ve Karagöz gölge oyununun kökeni hakkında da birçok rivayet bulunmaktadır. İlk görüş Orta Asya'da çadırlarda oynatılan ''Kolkorçak'' ya da ''Çadır Hayal'' adlı kukla oyununun bu oyun ile benzerliğidir. İkinci görüş bu oyununun Hindistan ve Cava Adaları'ndan gelen çingeneler ile gelmesidir. Çingenelerin Anadolu'ya geliş tarihleri ve Karagöz oyununun ortaya çıkış tarihi karşılaştırıldığı zaman bu görüş güçlenmektedir. Üçüncü görüş oyunun kökeninin Portekiz ve İspanya'ya dayandığıdır. Dördüncü görüş ise Padişah Yavuz Sultan Selim'in 1517 yılında Mısır'ı ele geçirdikten sonra Memluk Sultanı Tomanbay'ın asılışının canlandırıldığı bir gölge oyununu seyretmesi ve oyunu beğenmesiyle sanatçıları İstanbul'a getirmesidir.
Hacivat ve Karagöz oyununun özellikleri nelerdir?
Hacivat ve Karagöz oyununun oldukça güzel ayrıntıları bulunmaktadır. Bu oyun Geleneksel Türk Tiyatrosu'na ait olan güzel bir türdür. Genel temada Karagöz ve Hacivat birbirlerine söyledikleri sözleri yanlış anlamakta ve böylelikle ortaya komik diyaloglar çıkmaktadır. Bu diyalogların üstüne dans ve müzik eklenmesi ise süreci daha da keyifli kılmaktadır. Hacivat ve Karagöz gösterisini düzenleyen kişiye ''hayali'' veya ''hayalbaz'' denmektedir. Hayalinin yanında sandıkkar, dayrezen, yardak ve çırak gibi isimlere sahip olan bir de yardımcı bulunmaktadır.
Karagöz ve Hacivat karakterleri
Karagöz ve Hacivat karakterlerine baktığımız zaman şu özellikler gözümüze çarpar; Karagöz okumamış ve oldukça zeki bir tiptir. Kendine söylenenleri yanlış anlar ve başını belaya sokar. Geçim sıkıntısı yaşayan Karagöz karakteri neredeyse tüm oyunlarda işsizdir. Dobra bir karakter olan Karagöz için ''halk''ı temsil ettiği söylenebilir. Hacivat ise eğitimli, gördüğü eğitimi pazarlayabilen, nabza göre şerbet veren, sıkça Arapça ve Farsça kelimeler kullanan bir karakterdir. Karagöz'ün sürekli olarak onu yanlış anlamasının sebebi Hacivat’ın bu tarz kelimeleri kullanmasıdır. Hacivat genellikle Karagöz üzerinden geçinmeye çalışmaktadır. Oyunda Hacivat için ''aydın'' vurgusu yapılmaktadır. Hacivat ve Karagöz'e Kayserili, Zeybek, Tuzsuz Deli Bekir, Himmet Ağa, Zenne, Beberuhi, Çelebi, Laz, Arap, Acem, Arnavut, Kürt gibi birçok karakter eşlik etmektedir.
